İş hayatında işçilerin en önemli haklarından biri olan kıdem tazminatı, belirli şartlar altında iş akdinin sona ermesi durumunda işveren tarafından işçiye ödenen bir tazminattır. Bu tazminatın hesaplanmasında, işçinin çalıştığı süre esas alınır. İşçinin çalıştığı sürenin doğru şekilde belirlenmesi, kıdem tazminatının hesaplanmasında büyük önem taşır. Ancak bazı durumlarda işçinin fiilen çalışmadığı fakat iş sözleşmesinin sona ermediği sürelerin bu hesaba dahil edilip edilmeyeceği belirsizlik yaratabilmektedir.
Ücretsiz izin kavramı ve yasal dayanağı
Ücretsiz izin işçinin işe gitme yükümlülüğünün ve işverenin de ücret ödeme yükümlülüğünün ortadan kalkması durumudur. Bu sürede iş sözleşmesi askıya alınmış olur yani işçi ile işveren arasındaki hukuki ilişki devam eder, ancak işçinin çalışma ve işverenin ücret ödeme yükümlülüğü geçici olarak durur.
İşçinin ücretsiz izne çıkartılması aleyhine bir durum olduğundan ve esaslı değişiklik mahiyetinde olduğundan işçinin muvafakatinin alınması zorunludur. Bu sebeple işveren işçiyi tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkartamamaktadır.
Ücretsiz izin genellikle:
- İşçinin talebi üzerine (örneğin sağlık, ailevi nedenler, eğitim gibi),
- İşverenin zorunlu nedenlerle (örneğin ekonomik kriz, deprem, pandemi gibi) toplu şekilde uygulamasıyla, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla uygulanabilir.
Ücretsiz izin kurumu iş hayatında sıklıkla uygulanmasına karşın İş Kanunu’nda ücretsiz yol, gebelik ve doğum izni dışında doğrudan düzenlenmemiştir. Ancak Kanun’da bu kavrama yapılan atıflar bulunmaktadır.
İş Kanunu’nda doğrudan bir kanun maddesi bulunmasa da iş sözleşmesi tarafı olan işçi ve işverenin aralarında anlaşmalarıyla ücretsiz izin uygulaması yapılabileceği doktrin ve Yargıtay tarafından kabul edilmektedir.
Kıdem Tazminatına ilişkin ayrıntılı bilgi için Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları yazımıza göz atabilirsiniz.
işçinin ücretsiz izinde geçirdiği süreler kıdem hesabına dahil edilemez
Ücretsiz izinde geçen sürelerde iş sözleşmesi askıda sayıldığı için bu sürelerin kıdem tazminatı hesabına dahil edilmesi mümkün değildir.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/1756 E. , 2022/2268 K. Sayılı İlamı
“…Ücretsiz izin süreleri ise hem belirli bir süre çalışmaya bağlı hakların hesabında hem de fiili çalışmaya bağlı hakların hesaplanmasında dikkate alınamaz….
…Ücretsiz izin ise iş hukuku mevzuatımızda açık olarak düzenlenmiş bir müessese değildir. Bunun tek istisnası ücretsiz analık iznidir. Bunun dışında Kanunda ücretsiz izin uygulamasına ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Bununla birlikte uygulamada iş sözleşmesi taraflarınca anlaşılarak ücretsiz izin yoluna gidildiği görülmektedir.
Ücretsiz izin uygulaması bir tarafın talebini diğer tarafın kabulüyle yapılabilir. Bu hem işçi hem de işveren bakımından geçerlidir. Nitekim, işçinin de hangi nedene dayanırsa dayansın, ücretsiz izin talebi işverenin kabulü ile sonuç doğurur. İşçinin de tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkması mümkün değildir. Ücretsiz izin talebinin işçinin kabulüyle sonuç doğurduğundan söz edebilmek için talepte izin süresinin somut olarak belirtilmesi gerekir…”
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2012/6708 E. , 2014/12089 K. Sayılı İlamı
“…İşçinin iş sözleşmesinin askıda olduğu süreler de, kıdem süresinden sayılmamalıdır. Örneğin ücretsiz izinde geçen süreler kıdem tazminatına esas süre bakımından dikkate alınmaz.
Somut olayda, davalı işverenin davacının ücretsiz izne ayrıldığı (01.03.2009/31.3.2009 tarihleri arasında 31 iş günü ve 25.08.2010/08.09.2010 15 gün) sürelerin de kıdem tazminatı hesabında dikkate alındığını savunduğu ve davacının yapılan yargılama sırasında, dosyada bulunan ve kendisine gösterilen ücretsiz izin belgelerindeki imzaların kendisine ait olduğunu söylediği, mahkemece davacının ücretsiz izne ayrıldığı süreler dışlanmadan kıdem tazminatı hesabının yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu durumda davacının ücretsiz izne ayrıldığı sürelerin, kıdem tazminatı hesabında dışlanarak karar verilmesi gerekirken, aksine düşüncelerle ücretsiz izin kullandığı sürelerin de kıdem tazminatı hesaplanan süreye dahil edilmesi hatalıdır…”
İlginizi çekebilecek yazılarımız:
Ayrıntılı bilgi ve danışmanlık hizmeti almak için bize buradan ulaşabilirsiniz.
